Ruim baan voor de ‘Lissabongeneratie’

 

Op de Wereldjongerendagen in Lissabon toonden jongeren klaar te zijn om de maatschappij ten goede te veranderen. Daarom is het tijd dat jongeren een volwaardige plaats in de samenleving en in de Kerk mogen innemen – een plaats waar ze recht op hebben.

Een vreugdevolle, inspirerende en verbindende week was het, de zeventiende editie van de Wereldjongerendagen deze zomer in Lissabon. In schril contrast met de soms uitbundige menigte, werd ook snel duidelijk dat deze generatie met een missie naar de Portugese hoofdstad was afgezakt: aan de wereld tonen dat ze willen samenwerken aan maatschappelijke opgaven.

Deze jonge mensen willen dat er rekening gehouden wordt met hun toekomst. Ze hebben meer dan een mondje mee te praten over allerlei maatschappelijke kwesties, zoals de geestelijke gezondheidscrisis en jeugdwerkloosheid.

Veilige broedplek

Jongeren merken maar al te goed dat er iets schort aan onze collectieve aanpak van de uitdagingen van deze tijd. Lissabon was een week lang een veilige broedplek om te voelen dat het oplossen van complexe vraagstukken begint met zin te geven aan ons bestaan. Daarvoor zijn we op elkaar aangewezen. Ook op mensen die er misschien heel anders over denken dan wijzelf. Jongeren vragen om machtspelletjes en interpersoonlijk gedoe achter ons te laten en dringend samen actie te ondernemen.

Kijk bijvoorbeeld naar de crisis in de Kerk. Eigenlijk beseffen we allemaal heel goed dat het anders moet. Waarom zou het enthousiasme over de synode anders zo groot zijn? Maar zolang we onszelf wijsmaken dat het te moeilijk is om structuren te veranderen, blijven we cruciale hervormingen vooruitschuiven. Dit geldt even goed voor onze omgang met migratie, de aanpak van de klimaatverandering en ons al te vaak kreupele politieke systeem.

‘Sta op!’

Maar er zit ook een kracht in de crisis. Dat we ons kwetsbaar voelen, en dat steeds nadrukkelijker durven of zelfs moeten toegeven, kan ons leren om opnieuw op elkaar aangewezen te zijn en naastenliefde te betonen. Bezorgdheid kan dan weer energie opwekken om inspanningen te leveren die we anders niet zouden opbrengen. Het kan het ‘ik’ boven zichzelf laten uitstijgen en een ‘wij’ laten ontstaan.

‘Rise Up – sta op!’, vroeg de paus in aanloop naar de Wereldjongerendagen. In Lissabon was sterk te voelen dat die energie om op te staan aanwezig is. Hopelijk uit zich dat ook op 18 juni volgend jaar, wanneer Belgische jongeren vanaf zestien jaar voor het eerst mogen stemmen bij de Europese verkiezingen, en geeft deze generatie dan massaal een krachtig signaal dat ze gehoord willen worden en klaar zijn voor dialoog.

Purpose

Hopelijk voelen alle generaties zich aangesproken om mee op te staan. Wees niet bang, zei paus Franciscus nadrukkelijk in zijn homilie voor de slotviering van de WJD. Dat geldt voor ons allemaal. Alle grote veranderingen in de geschiedenis kwamen tot stand door de collectieve toewijding van mensen. En alle grote veranderingen gaan gepaard met fundamentele keuzes – en dus met levensvragen. Staan we dicht genoeg bij onze kern om die te beantwoorden?

Ik geloof dat bedrijven en scholen nieuwe plekken van betekenisgeving moeten worden. Vandaag heeft men het overal over ‘purpose’, oftewel de waarde die een onderneming of organisatie creëert. Ik geloof niet in ‘purpose’ zonder diepe wortels. En dus zullen mensen in alle omgevingen zingevende gesprekken moeten leren voeren met elkaar, zowel in de privésfeer als in de publieke ruimte.

Jongeren voorop

Jongeren voelen dat aan. Een grote groep wist zich de voorbije zomer aangesproken door ‘A Dios’, het culturele voorprogramma voor de Wereldjongerendagen. De jonge generatie zoekt de verbeelding en de verwondering actief op en begrijpt hoe die ons samen in beweging brengen.

Jongeren lopen ook voorop in de ecologische bekering waar paus Franciscus voor pleit. Die bekering vereist het inzicht dat eigenbelang in de toekomst niet meer voor maatschappelijk belang zal komen. Ik zie steeds meer jongeren die bewust lokaal of tweedehands kopen. Ze brengen met hun levensstijl een ode aan de creativiteit, een kwaliteit die we in de nabije toekomst ontzettend hard nodig zullen hebben.

Hoop en traditie

We kunnen niet alleen van jongeren leren, maar hebben ook de verantwoordelijkheid om deze generatie zorgzaam nabij te zijn. We hebben de opgave om hen kansen te bieden waarbij ze hun bijdrage kunnen leveren aan de collectieve zoektocht. We moeten hen helpen omgaan met de onzekerheid die dit tijdperk van verandering typeert, in plaats van hen daar voortdurend tegen te willen beschermen.

De hoop die we mogen puren uit de christelijke geloofstraditie is daarin ontzettend belangrijk. We moeten jongeren vrijheid en verantwoordelijkheid schenken, thuis, op school en in de Kerk, door hen taken toe te vertrouwen waarin ze hun talenten mogen inzetten. We moeten hen de ruimte gunnen om te experimenteren en voorleven dat falen geen schande is, zolang je bereid bent ervan te leren.

Spiegel

Dat alles moeten we doen in het besef dat de Lissabongeneratie ons een stevige spiegel voorhoudt. Op de Wereldjongerendagen toonden onze jongeren dat zaken die we als samenleving onmogelijk achten, helemaal niet zo moeilijk zijn. Ze toonden een grote bereidheid om verschillen te verkennen, te beluisteren en te aanvaarden. Ze aarzelden niet om zich kwetsbaar te tonen en om de kwetsbaarheid van anderen te koesteren. Ze muntten uit in broederschap.

Ze bleken flexibel, transformeerden van het ene op het andere moment van dansende, zingende pelgrims naar een in gebed verzonken gemeenschap, zelfs met anderhalf miljoen samen op een plek. Is dat dan geen kritische massa, die een transformatie in gang kan zetten?

Talen van ontmoeting

Meer dan dat we over jongeren spreken, moeten we mét hen spreken. De samenleving heeft nood aan een soort jongerencharter: alle beslissingen die we maken, moeten we toetsen aan de impact op de volgende generatie.

En meer dan we over hen spreken, moeten we de talen van ontmoeting adopteren die paus Franciscus op de Wereldjongerendagen centraal stelde. Dat is de taal van het hoofd, om helder na te denken over wat we voelen en doen. De taal van het hart, om diep geraakt te worden en te voelen. En de taal van de handen, om te doen wat we voelen en denken.

Een leiderschap dat die talen spreekt, hebben we vandaag nodig. Een economie, een samenleving en een Kerk met welsprekende hoofden, harten en handen zijn de zaken waar jongeren naar snakken. Die kunnen ons, jong en oud samen, in de toekomst laten geloven.

Sofi Van Ussel is directeur van IJD jongerenpastoraal Vlaanderen. Deze tekst werd oorspronkelijk geschreven op aanvraag van Relevant, het bisdomblad van het bisdom Antwerpen en zal daar vanaf 8 november verschijnen.